Yapay göz nakli nasıl yapılır ve kimlere uygulanır?

Yapay göz nakli, tıbbi olarak "protez göz" veya "oküler protez" olarak adlandırılan, doğuştan veya sonradan kaybedilmiş bir gözün yerine takılan protez bir gözü ifade eder. Günümüz teknolojisinde tam bir görme fonksiyonu sağlayan biyonik göz sistemleri geliştirilmiş olsa da, bu sistemler henüz yaygın değildir ve genellikle protez gözler estetik amaçlı kullanılır. Yapay göz nakli, gözün tamamen alınması (enükleasyon) veya göz içeriğinin boşaltılması (eviscerasyon) gibi cerrahi işlemler sonrası uygulanır.

Yapay göz nakli süreci genellikle şu adımlardan oluşur:

• Cerrahi Hazırlık: Öncelikle, gözün tamamen alınması veya içeriğinin boşaltılması gerekiyorsa bu işlemler genel anestezi altında yapılır. Cerrahi müdahale sonrası göz yuvası iyileşmeye bırakılır.
• Protez Göz Yapımı: Protez göz, hastanın sağlam gözüne uyumlu olacak şekilde özel olarak tasarlanır. Genellikle akrilik malzemeden yapılır ve renk, iris deseni gibi detaylar kişiye özeldir.
• Protezin Yerleştirilmesi: İyileşme süreci tamamlandıktan sonra (genellikle 4-6 hafta sonra), protez göz göz yuvasına yerleştirilir. Bu işlem ağrısızdır ve cerrahi bir müdahale gerektirmez.
• Bakım ve Takip: Protez göz düzenli olarak çıkarılıp temizlenmelidir. Ayrıca, göz yuvasının sağlıklı kalması için düzenli kontroller yapılır.

Yapay göz nakli genellikle aşağıdaki durumlarda uygulanır:

• Göz Kanseri: Retinoblastom gibi göz içi tümörlerde, tümörün yayılmasını önlemek için gözün alınması gerekebilir.
• Ağır Travma: Kazalar veya yaralanmalar sonucu gözün kurtarılamayacak kadar hasar görmesi durumunda.
• Glokom: İleri evre glokom nedeniyle gözde ağrı ve fonksiyon kaybı olması durumunda.
• Enfeksiyonlar: Kontrol altına alınamayan ağır göz enfeksiyonlarında.
• Kör ve Ağrılı Göz: Görme kaybı olan ve ağrıya neden olan gözlerin çıkarılması sonrası.
• Doğuştan Anomaliler: Gözün gelişimsel bozuklukları (örneğin, anoftalmi) nedeniyle protez göz kullanılabilir.

Günümüzde, az da olsa görme fonksiyonu sağlayan biyonik göz sistemleri (örneğin, Argus II) mevcuttur. Bu sistemler, genellikle retinitis pigmentosa gibi retinal hastalıkları olan ve görme kaybı yaşayan kişilere uygulanır. Biyonik göz, bir kamera, işlemci ve retinaya yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla çalışır. Ancak, bu teknoloji henüz yaygın değildir ve maliyeti yüksektir.

Yapay göz nakli, estetik ve psikolojik açıdan büyük önem taşır. Protez gözler, doğal bir görünüm sağlayarak hastaların yaşam kalitesini artırır. Ancak, bu işlemin uygulanabilmesi için detaylı bir tıbbi değerlendirme gereklidir ve karar, göz hastalıkları uzmanları tarafından verilir. Biyonik göz teknolojileri ise gelecekte daha fazla görme fonksiyonu sunma potansiyeline sahiptir.